Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, ứng cử viên tranh cử của Đảng Cộng hòa, đã đưa ra ý tưởng áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu vào Mỹ, một động thái được nhiều chuyên gia kinh tế cảnh báo có thể hủy hoại thương mại toàn cầu. Trump cho rằng hệ thống thương mại hiện tại là nguyên nhân gây ra những tổn thất cho kinh tế Mỹ, bao gồm thất nghiệp, sự thiếu cạnh tranh quốc tế, và đồng USD bị định giá quá cao.
Các tiền lệ trong lịch sử
Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump liên tục nhấn mạnh kế hoạch tăng thuế nhập khẩu nếu đắc cử, với Trung Quốc là đối tượng chịu thuế 50-60%. Ngoài ra, ông còn đề xuất áp thuế 10-20% đối với hàng hóa từ các quốc gia khác, mà không phân biệt giữa đồng minh hay đối thủ của Mỹ, hàng thiết yếu hay không thiết yếu.
Các chuyên gia kinh tế lo ngại rằng, mặc dù mức thuế 10-20% thấp hơn so với đề xuất áp thuế Trung Quốc, nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ làm đứt gãy thương mại toàn cầu. Lịch sử đã chứng minh, việc áp thuế như vậy từng dẫn đến cuộc chiến thương mại hủy diệt trong những năm 1930, khi Mỹ thông qua Đạo luật thuế Smoot-Hawley.
Một ví dụ khác là năm 1971, Tổng thống Mỹ Richard Nixon đã áp thuế bổ sung 10% đối với mọi hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, bối cảnh kinh tế khi đó khác xa hiện tại. Mặc dù chính sách này giúp Mỹ cải thiện xuất khẩu trong ngắn hạn, nhưng sau bốn tháng, thuế nhập khẩu bị bãi bỏ.
Trái ngược với Nixon, ông Trump chưa đưa ra mục đích cụ thể hoặc điều kiện để dỡ bỏ thuế nhập khẩu, khiến khả năng thành công của chính sách này trở nên mơ hồ hơn.
Thuế nhập khẩu có phải là công cụ hiệu quả trong đàm phán thương mại?
Cựu Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ sử dụng thuế quan như một chiến thuật để ép buộc đối tác thương mại nhượng bộ. Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ của ông, nhiều đối tác lớn như Liên minh châu Âu (EU), Trung Quốc, Canada và Ấn Độ đã phản công bằng cách áp thuế trả đũa.
Nếu ông Trump tái đắc cử và áp thuế 10% lên tất cả hàng nhập khẩu, nguy cơ một vòng xoáy trả đũa tương tự sẽ lại diễn ra. Shigeto Nagai, chuyên gia kinh tế trưởng về Nhật Bản tại Oxford Economics, cảnh báo rằng các quốc gia, bao gồm cả Nhật Bản, sẽ đáp trả tương xứng.
Hậu quả có thể dẫn đến sự suy thoái kinh tế kết hợp với lạm phát cao cho cả Mỹ và các đồng minh. Kimberly Clausing, chuyên gia kinh tế tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nhận định: “Không ai muốn một cuộc chiến thương mại, nhưng cũng không ai muốn bị đe dọa bởi chính quyền ông Trump
Hệ quả kinh tế từ việc áp thuế nhập khẩu
Năm 2023, Mỹ đã nhập khẩu hàng hóa trị giá 427 tỷ USD từ Trung Quốc và gần 2.700 tỷ USD từ các quốc gia khác. Theo bà Kimberly Clausing, chuyên gia kinh tế, việc áp thuế diện rộng 10% như đề xuất của Donald Trump sẽ tạo ra cú sốc lớn đối với kinh tế Mỹ và toàn cầu.
Dữ liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy, việc Trump áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc vào năm 2018 đã dẫn đến sự tái cân bằng thương mại, khi Trung Quốc chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường khác, trong khi các nước này lại tăng cường xuất khẩu sang Mỹ. Tuy nhiên, việc áp thuế trên quy mô lớn với tất cả đối tác sẽ khiến cánh cửa tái cấu trúc dòng chảy thương mại đóng lại, gây ra cú sốc về giá trên toàn cầu.
Dù Trump và những người ủng hộ cho rằng thuế quan sẽ thúc đẩy sản xuất nội địa, tạo việc làm, giảm lạm phát và tăng nguồn thu ngân sách, nhưng phần lớn các chuyên gia kinh tế nhận định rằng tác động tiêu cực sẽ lớn hơn lợi ích. Những đòn trả đũa qua lại có thể làm tổn thương mọi nền kinh tế, gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, giảm tăng trưởng, và gia tăng áp lực lạm phát.
